Trong
Sứ điệp Mùa Chay 2023, Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh mối quan hệ giữa hành
trình Mùa Chay và hành trình hiệp hành, cả hai đều bắt nguồn từ truyền thống và
mở ra cho những điều mới mẻ. Ngài mời gọi các tín hữu hãy lên đường theo Chúa
Giêsu để đào sâu và đón nhận mầu nhiệm cứu độ của Người.
SỨ ĐIỆP MÙA CHAY NĂM 2023
CỦA ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ
Khổ chế Mùa Chay và Lộ trình
Hiệp Hành
Anh
chị em thân mến!
Các
Sách Tin Mừng Matthêu, Marcô và Luca đều thuật lại biến cố Chúa Giêsu Hiển
dung. Qua đó, chúng ta thấy Chúa đáp lại thái độ của các môn đệ khi chưa thật
sự hiểu Người. Thật vậy, trước đó không lâu, đã có một cuộc xung đột thực sự
giữa Thầy Giêsu và môn đệ Simon Phêrô, người mà sau khi tuyên xưng niềm tin của
mình vào Thầy là Đấng Kitô, Con Thiên Chúa, đã phản đối lời tiên báo về cuộc
khổ nạn và thập giá của Người. Chúa Giêsu đã mạnh mẽ quở trách ông: “Xatan, lui
ra đàng sau Thầy! Anh cản lối Thầy, vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng
của Thiên Chúa, mà là của loài người!” (Mt 16, 23). Và rồi, “sáu ngày sau, Chúa
Giêsu đem các ông Phêrô, Giacôbê và Gioan là em ông Giacôbê, tới một ngọn núi
cao” (Mt 17, 1).
Đoạn
Tin mừng về Chúa Giêsu Hiển dung được đọc hàng năm vào Chúa Nhật II Mùa Chay.
Thật vậy, trong mùa Phụng vụ này, Chúa đem chúng ta đi với Người và dẫn đến một
nơi riêng biệt. Trong khi những bổn phận thường ngày đòi buộc chúng ta phải ở
lại những nơi quen thuộc và những thói quen lặp đi lặp lại đến độ nhàm chán,
thì trong Mùa Chay, chúng ta được mời gọi đi lên “một ngọn núi cao” cùng với
Chúa Giêsu và sống một kinh nghiệm thiêng liêng đặc biệt - sự khổ chế - như dân
thánh của Thiên Chúa.
Khổ
chế Mùa Chay là một quyết tâm được trợ giúp nhờ ân sủng, để vượt thắng khiếm
khuyết đức tin và thái độ phản kháng của chúng ta khi đi theo Chúa Giêsu trên
con đường thập giá. Đây chính là điều mà Phêrô và các môn đệ cần phải thực
hiện. Để đào sâu kiến thức về Thầy, để hiểu trọn vẹn và đón nhận mầu nhiệm cứu
độ của Thiên Chúa, được thực hiện trong sự hiến thân trọn vẹn vì tình yêu,
chúng ta phải để Chúa Giêsu dẫn mình đi lối riêng, đưa lên cao và tách ra khỏi
sự tầm thường và phù phiếm. Giống như một cuộc leo núi, chúng ta cần phải khởi
hành một lộ trình khó khăn đòi hỏi nỗ lực, hy sinh và tập trung. Những điều
kiện tiên quyết này cũng rất quan trọng đối với lộ trình Hiệp Hành mà, là một
Hội Thánh, chúng ta đã dấn thân thực hiện. Sẽ thật hữu ích khi chúng ta suy tư
về mối tương quan giữa khổ chế Mùa Chay và trải nghiệm Hiệp Hành.
Trong
cuộc “tĩnh tâm” trên núi Tabor, Chúa Giêsu đem theo ba môn đệ, những người được
chọn để chứng kiến một biến cố độc nhất vô nhị. Chúa Giêsu muốn chia sẻ kinh
nghiệm ân sủng này, chứ không giữ lại cho riêng mình, cũng như toàn bộ đời sống
đức tin của chúng ta là một trải nghiệm được sẻ chia. Vì chính trong sự liên
đới với nhau mà chúng ta đi theo Chúa Giêsu. Và chúng ta, là một Hội Thánh lữ hành
giữa dòng thời gian, cùng trải nghiệm Năm phụng vụ và trong đó có Mùa Chay,
chúng ta cùng tiến bước với anh chị em mà Chúa đã đặt bên cạnh chúng ta như
những bạn đồng hành. Cũng giống như biến cố Chúa Giêsu và các môn đệ đi lên Núi
Tabor, chúng ta có thể khẳng định rằng, hành trình Mùa Chay của chúng ta là
“Hiệp Hành”, bởi vì chúng ta cùng nhau đi trên một con đường, với tư cách là
những môn đệ của một vị Thầy duy nhất. Hơn nữa, chúng ta biết rằng chính Chúa
Giêsu là Con Đường, và do đó, trong hành trình Phụng vụ cũng như trong tiến
trình Thượng Hội đồng, Giáo Hội không làm gì khác hơn là bước vào mầu nhiệm Đức
Kitô – Đấng Cứu Độ một cách sâu xa và trọn vẹn hơn.
Và
như thế chúng ta cùng bước lên cao điểm. Tin mừng thuật lại rằng Chúa Giêsu
“biến đổi hình dạng trước mặt các ông. Dung nhan Người chói lọi như mặt trời,
và y phục Người trở nên trắng tinh như ánh sáng” (Mt 17, 2). Đây là “chóp
đỉnh”, mục tiêu của cuộc hành trình. Vào cuối cuộc leo núi, khi đang ở trên
đỉnh núi với Chúa Giêsu, ba môn đệ được ơn nhìn thấy Người trong vinh quang,
chói ngời ánh sáng siêu nhiên. Một ánh sáng không đến từ bên ngoài, nhưng tỏa
ra từ chính Chúa. Vẻ đẹp thiêng liêng của thị kiến này trỗi vượt hơn những nỗ
lực mà các môn đệ đã cố gắng khi lên Núi Tabor. Như trong bất kỳ chuyến leo núi
gian nan nào, đang khi leo, chúng ta phải chăm chú nhìn vào con đường; nhưng
bức tranh toàn cảnh mở ra ở cuối lộ trình gây bất ngờ và đền đáp cho chúng ta
bởi sự kỳ diệu của nó. Cũng vậy, tiến trình Hiệp Hành thường có vẻ như là một
con đường khó khăn, và đôi khi có thể gây nản lòng. Tuy nhiên, điều chờ đợi
chúng ta ở cuối hành trình chắc chắn sẽ là một điều gì đó kỳ diệu và ngỡ ngàng,
điều đó sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn ý muốn của Thiên Chúa và sứ mạng dành cho
chúng ta trong khi phục vụ vương quốc của Ngài.
Trải
nghiệm của các môn đệ trên núi Tabor càng phong phú hơn nữa khi, bên cạnh Chúa
Giêsu biến hình, xuất hiện ông Môsê và Êlia, vốn là hiện thân của Lề luật và
các Ngôn sứ (x. Mt 17, 3). Điều mới mẻ của Đức Kitô vừa là sự hoàn tất Giao ước
cũ và các lời hứa, vừa không tách rời khỏi lịch sử của Thiên Chúa với dân của
Ngài và đồng thời mặc khải ý nghĩa sâu xa hơn cho lịch sử đó. Tương tự như vậy,
lộ trình Hiệp Hành bắt nguồn từ truyền thống của Giáo Hội, nhưng đồng thời cũng
mở ra cho những điều mới mẻ. Truyền thống là nguồn cảm hứng để tìm kiếm những
con đường mới, và để tránh những cám dỗ đối nghịch của sự trì trệ và ngẫu hứng.
Hành
trình khổ chế Mùa Chay cũng như tiến trình Thượng Hội đồng đều có mục tiêu là
một cuộc biến hình, cả về phương diện cá nhân lẫn Giáo Hội. Một sự biến đổi, mà
trong cả hai trường hợp, đều có khuôn mẫu nơi Chúa Giêsu Hiển dung và được thực
hiện nhờ ân sủng của mầu nhiệm Vượt qua của Người. Để cuộc biến hình này có thể
trở thành hiện thực nơi chúng ta trong năm nay, tôi muốn đề nghị hai “Lộ trình”
cần đi theo để cùng lên núi với Chúa Giêsu, và cùng với Người đạt tới mục tiêu.
Lộ
trình thứ nhất liên quan đến mệnh lệnh mà Chúa Cha ngỏ với các môn đệ trên núi
Tabor, khi họ chiêm ngưỡng Chúa Giêsu Hiển dung. Tiếng từ đám mây phán ra: “Các
ngươi hãy vâng nghe lời Người!” (Mt 17, 5). Do đó, đề xuất đầu tiên rất rõ
ràng: Chúng ta cần lắng nghe Chúa Giêsu. Mùa Chay là thời gian ân sủng để chúng
ta lắng nghe Lời khi Người ngỏ lời với chúng ta. Nhưng Chúa Giêsu nói với chúng
ta như thế nào? Trước hết, từ Lời Chúa mà Giáo hội công bố cho chúng ta trong
Phụng vụ. Mong sao chúng ta đừng để Lời ấy bị bỏ ngoài tai; trong trường hợp
không thể tham dự Thánh Lễ thường xuyên, chúng ta hãy đọc các Bài đọc Kinh
Thánh hàng ngày, dù là với sự trợ giúp của internet. Ngoài Kinh Thánh, Chúa còn
nói với chúng ta qua anh chị em của chúng ta, nhất là qua những khuôn mặt và
câu chuyện của những người cần được giúp đỡ. Nhưng tôi cũng muốn thêm vào một
khía cạnh khác, rất quan trọng trong tiến trình Hiệp Hành: thái độ lắng nghe
Chúa Giêsu cũng bao gồm việc lắng nghe anh chị em khác trong Giáo Hội. Cách
lắng nghe lẫn nhau là mục tiêu chính trong một số giai đoạn của tiến trình,
nhưng nó luôn luôn không thể thiếu trong phương pháp và phong cách của một Giáo
Hội hiệp hành.
Khi
nghe tiếng Chúa Cha, các môn đệ “kinh hoàng, ngã sấp mặt xuống đất. Bấy giờ
Chúa Giêsu lại gần, chạm đến các ông và bảo: "Chỗi dậy đi, đừng sợ! Các
ông ngước mắt lên, không thấy ai nữa, chỉ còn một mình Chúa Giêsu mà thôi” (Mt
17, 6-8). Đây là đề nghị thứ hai cho Mùa Chay này: đừng dựa vào một thứ tôn
giáo được tạo ra từ những sự kiện phi thường và những kinh nghiệm kịch tính,
hãy vượt qua nỗi sợ vì phải đối diện với thực tế và những đấu tranh, khó khăn
và mâu thuẫn của nó trong cuộc sống hàng ngày. Ánh sáng mà Chúa Giêsu tỏ ra cho
các môn đệ là sự báo trước về vinh quang Phục sinh, và đó phải là mục tiêu
trong cuộc hành trình của chúng ta, khi chúng ta đi theo “một mình Người”. Mùa
Chay hướng về Lễ Phục Sinh: “tĩnh tâm” tự nó không phải là mục đích, nhưng là
phương thế chuẩn bị cho chúng ta trải nghiệm cuộc khổ nạn và thập giá của Chúa
Giêsu với đức tin, đức cậy và đức mến, hầu đạt tới sự phục sinh. Cũng vậy, trên
lộ trình Hiệp Hành, ngay cả khi Thiên Chúa ban cho chúng ta ân sủng của một số
trải nghiệm hiệp thông mạnh mẽ, thì chúng ta đừng ảo tưởng là mình đã đến đích.
Vì, cũng tại đây, Chúa lặp lại với chúng ta rằng: “Chỗi dậy đi, đừng sợ”. Vậy
thì chúng ta hãy đi xuống đồng bằng, và xin cho ân sủng mà chúng ta đã trải
nghiệm giúp chúng ta trở thành “những nghệ nhân của tính hiệp hành” trong cuộc
sống thường ngày tại các cộng đoàn của chúng ta.
Anh
chị em thân mến, xin Chúa Thánh Thần thúc đẩy và nâng đỡ chúng ta trong Mùa
Chay này khi chúng ta lên núi với Chúa Giêsu, để cảm nghiệm được vẻ huy hoàng
thần linh của Người. Và nhờ đó, chúng ta được củng cố trong đức tin, được tiếp
tục kiên trì trong cuộc lữ hành cùng với Chúa Giêsu, Đấng là vinh quang của dân
Người và ánh sáng của muôn dân.
Rôma,
Đền thờ Thánh Gioan Lateranô, ngày 25/01/2023, Lễ Thánh Phaolô Trở lại.
Nguồn: https://www.vaticannews.va/ Chuyển
ngữ: Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng
Đa Minh Thánh Tâm