Dẫn lễ chiều thứ Sáu Tuần Thánh - Học viện thánh Anphongsô (2025)

THỨ SÁU TUẦN THÁNH:
TƯỞNG NIỆM CUỘC THƯƠNG KHÓ CỦA CHÚA

 

NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC

Bộ Phụng tự và Kỷ luật các bí tích, Thông tư về việc Chuẩn bị và cử hành Đại Lễ Phục Sinh, số 58-72:

1. Vào ngày này, khi “Chúa Kitô, Chiên Vượt Qua chịu hiến tế,” thì Hội Thánh chiêm ngắm Cuộc Thương Khó của Chúa và Hôn Phu của mình, tôn thờ Thánh Giá, tưởng niệm mình đã xuất phát từ cạnh sườn Chúa Kitô đang an giấc trên Thánh Giá, và cầu xin cho cả thế giới được Ơn Cứu Độ.

2. Theo truyền thống từ xa xưa, hôm nay, Hội Thánh không cử hành Thánh Lễ: Mình Thánh Chúa chỉ được trao cho tín hữu trong Nghi thức tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa mà thôi; tuy nhiên, vào bất cứ lúc nào trong ngày, cũng có thể mang Mình Thánh Chúa cho bệnh nhân nào không thể tham dự nghi thức được.

3. Thứ Sáu Tuần Thánh là ngày của sám hối, ăn chay và kiêng thịt, phải tuân giữ trên toàn Hội Thánh.

4. Hôm nay, Hội Thánh không cử hành bí tích nào cả, trừ bí tích Hoà Giải và Xức Dầu Bệnh Nhân. Nếu tổ chức nghi thức an táng thì không hát, không đàn, không chuông, không chiêng trống.

5. Nếu có thể, hôm nay nên cử hành giờ Kinh Sách và Kinh Sáng chung với giáo dân tại các nhà thờ.

6. Vào khoảng 3 giờ chiều, cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa. Nếu lý do mục vụ đòi hỏi, thì có thể cử hành vào giờ thuận tiện để quy tụ giáo dân dễ dàng hơn, ví dụ, sau 12 giờ trưa hoặc vào ban tối, song đừng trễ hơn 9 giờ đêm.

7. Thứ tự cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa: phụng vụ Lời Chúa, kính thờ Thánh Giá, và rước Mình Thánh Chúa, có nguồn gốc từ truyền thống xa xưa của Hội Thánh. Do đó, mọi người phải trung thành và sốt sắng tuân giữ; không ai được thay đổi theo sáng kiến của mình.

8. Linh mục và các thừa tác viên tiến ra bàn thờ trong bầu khí thinh lặng của tất cả cộng đoàn tham dự. Nếu có lời dẫn đầu nghi thức, thì Linh mục và các thừa tác viên phải đợi chấm dứt lời dẫn mới tiến ra bàn thờ.

Linh mục và các thừa tác viên cung kính bái chào bàn thờ và Linh mục phủ phục xuống đất. Cử chỉ phủ phục này chỉ dành riêng cho nghi thức của ngày này, phải tuân giữ nghiêm túc vì nó biểu lộ vừa là sự nhục nhã của “con người trần tục,” vừa là sự sầu khổ và đau buồn của Hội Thánh.

Khi Linh mục và các thừa tác viên tiến vào, giáo dân đứng lên; và rồi khi Linh mục phủ phục thì mọi người quỳ xuống và cầu nguyện trong thinh lặng.

9. Phải đọc tất cả các bài đọc đầy đủ. Thánh vịnh đáp ca và tung hô Tin Mừng phải hát như thường lệ. Bài Thương Khó theo Thánh Gioan có thể hát hoặc đọc theo cách thức như đã thực hiện vào Chúa nhật Lễ Lá. Kết thúc bài Thương Khó nên có bài giảng, sau bài giảng thì mời mọi người suy niệm giây lát trong thinh lặng.

10. Lời cầu nguyện cho mọi người tiếp theo phần phụng vụ Lời Chúa và được cử hành theo cách thức cổ truyền. Các lời nguyện được sắp xếp theo lĩnh vực nhằm biểu thị cách rõ ràng Cuộc Thương Khó của Chúa Kitô có giá trị cứu độ cho toàn thế giới. Trong trường hợp cộng đoàn có nhu cầu đặc biệt quan trọng, Đấng Bản Quyền địa phương có thể cho phép hoặc ấn định những lời nguyện đặc biệt.

Trong số các lời nguyện ghi trong Sách lễ Rôma, Linh mục được phép chọn những lời nguyện nào thích hợp hơn với hoàn cảnh địa phương, nhưng phải giữ thứ tự đã được quy định để cầu nguyện cho mọi người.

11. Về việc kính thờ Thánh Giá: Thánh Giá dùng cho việc suy tôn phải có kích cỡ và mỹ thuật thích hợp, và làm sao Thánh Giá này toát lên vẻ uy hùng của mầu nhiệm Ơn Cứu Độ. Cả lời kêu mời khi mở khăn che Thánh Giá và lời đáp của dân chúng phải hát; và phải dành một khoảng thời gian thinh lặng để tôn thờ Thánh Giá và cầu nguyện sau mỗi lần kêu mời, trong khi chủ sự vẫn đứng và nâng cao Thánh Giá.

12. Thánh Giá được trưng bày để cho từng tín hữu tôn kính, vì việc kính thờ Thánh Giá của mỗi cá nhân là yếu tố quan trọng nhất của nghi thức này. Nếu vì tín hữu tham dự quá đông thì Linh mục cầm Thánh Giá lên và kêu mời mọi người cùng thờ lạy.

Chỉ dùng một Thánh Giá duy nhất trong nghi thức kính thờ nhằm diễn tả được trọn vẹn ý nghĩa biểu tượng của nghi thức. Trong khi tôn kính Thánh Giá, thì hát thán ca Dân Ta Hỡi và các thánh thi để tưởng nhớ về lịch sử cứu độ. Cũng có thể hát những bài thánh ca thích hợp khác.

13. Linh mục hát lời mời gọi cộng đoàn, và rồi mọi người hát kinh Lạy Cha. Cử chỉ chúc bình an vẫn như thường lệ. Nghi thức hiệp lễ diễn tiến như được trình bày trong Sách lễ.

Khi cho giáo dân rước Mình Thánh Chúa, thì ca đoàn hát Thánh vịnh 21 hoặc những bài thánh ca nào thích hợp. Sau khi cho rước lễ xong, mang Mình Thánh Chúa đựng trong bình thánh đến nơi đã dọn sẵn ở bên ngoài nhà thờ.

14. Kết thúc buổi cử hành, lột khăn bàn thờ. Thánh Giá vẫn để lại và có thêm 4 cây nến cháy sáng. Đặt Thánh Giá Chúa làm sao để tín hữu có thể kính thờ, hôn Thánh Giá và ở lại suy niệm một ít lâu. Việc tôn kính này có thể diễn ra ở trong nhà thờ hay ở nhà nguyện đã dùng vào ngày thứ Năm Tuần Thánh cho việc lưu giữ Thánh Thể.

Các việc đạo đức có giá trị mục vụ cần quý trọng là: đi Đàng Thánh Giá, kiệu Thương Khó, suy gẫm các sự thương khó Đức Mẹ,… Tuy nhiên, các bản văn và thánh ca sử dụng phải thích hợp với tinh thần phụng vụ của ngày lễ này. Những hình thức đạo đức như thế phải được phân chia vào một thời giờ nào đó trong ngày, sao cho việc cử hành phụng vụ Cuộc Thương Khó Chúa của ngày hôm nay có vị trí quan trọng và ý nghĩa trổi vượt hơn các hình thức đạo đức.

Sách lễ Rôma 2002 trích trong Uỷ ban Phụng tự - HĐGM.VN, Phụng vụ Tuần Thánh (2023):

1. Theo truyền thống rất cổ xưa, hôm nay và ngày mai, Hội Thánh không cử hành các bí tích nào khác ngoài bí tích Sám Hối và Xức Dầu Bệnh Nhân.

2. Hôm nay chỉ cho tín hữu rước Thánh Thể trong chính lúc cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa; tuy nhiên, với những bệnh nhân không thể tham dự cuộc cử hành này, thì có thể đưa Mình Thánh cho họ bất cứ giờ nào.

3. Bàn thờ hoàn toàn để trống: không Thánh Giá, không đèn nến, không phủ khăn.

Cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa

4. Vào sau trưa hôm nay, khoảng ba giờ chiều, trừ khi, vì lý do mục vụ, khuyên nên cử hành muộn hơn, sẽ cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa, gồm ba phần: phụng vụ Lời Chúa, tôn thờ Thánh Giá và rước Thánh Thể.

5. Linh mục và Phó tế, mặc phẩm phục đỏ như khi cử hành Thánh Lễ, thinh lặng tiến ra bàn thờ và chào kính bàn thờ rồi phủ phục hay quỳ gối và cúi mình cầu nguyện giây lát. Mọi người khác quỳ gối cúi mình.

6. Sau đó Linh mục và các thừa tác viên về ghế. Linh mục đứng hướng về dân chúng, dang tay, đọc một trong những lời nguyện trong sách lễ, không đọc Chúng ta dâng lời cầu nguyện.

PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

7. Cộng đoàn ngồi. Đọc bài đọc I, trích sách tiên tri Isaia (52,13–53,12) cùng với thánh vịnh đi kèm.

8. Tiếp theo là bài đọc II, trích thư gởi tín hữu Do Thái (4,14-16; 5,7-9) và câu xướng trước Tin Mừng.

9. Sau đó là bài Thương khó theo thánh Gioan (18,1–19,42) theo cùng một thể thức như trong Lễ Lá.

10. Sau bài Thương khó, Linh mục giảng vắn tắt. Cuối bài giảng có thể kêu mời tín hữu cầu nguyện ít phút.

Lời nguyện chung

11. Kết thúc phần phụng vụ Lời Chúa bằng lời nguyện chung, theo cách sau đây: Phó tế, hoặc một thừa tác viên giáo dân, đứng tại giảng đài, đọc lời kêu mời, nêu lên ý cầu nguyện. Sau khi Cộng đoàn thinh lặng cầu nguyện giây lát, Linh mục đứng tại ghế, hoặc tuỳ nghi, tại bàn thờ, dang tay đọc lời nguyện. Trong suốt thời gian cầu nguyện, tín hữu có thể đứng hay quỳ.

12. Trước mỗi lời nguyện, Phó tế có thể kêu mời: Xin quỳ xuống - Cộng đoàn quỳ thinh lặng cầu nguyện giây lát - Xin đứng lên. Hội đồng Giám mục có thể dự trù một lời kêu mời khác. Khi có nhu cầu quan trọng của cộng đoàn, Giám mục giáo phận có thể cho phép hay quyết định đọc thêm một ý nguyện đặc biệt.

KÍNH THỜ THÁNH GIÁ

14. Sau lời nguyện chung, sẽ cử hành nghi thức long trọng kính thờ Thánh Giá. Tuỳ theo nhu cầu mục vụ, chọn một trong hai hình thức suy tôn Thánh Giá sau đây.

Suy tôn Thánh Giá: Cách thứ nhất

15. Phó tế và các thừa tác viên, hay một thừa tác viên thích hợp, đi vào phòng áo, sau đó cùng với hai thừa tác viên cầm nến cháy, kiệu Thánh Giá có phủ khăn tím tiến vào giữa cung thánh. Linh mục đứng trước bàn thờ, quay về phía dân chúng, nhận Thánh Giá, mở khăn phủ phần đầu Thánh Giá, đưa Thánh Giá lên cao, xướng: Đây là cây Thánh Giá. Phó tế hoặc nếu cần, ca đoàn cùng hát với Linh mục. Cộng đoàn thưa: Chúng ta hãy đến thờ lạy. Hát xong, cộng đoàn quỳ gối thinh lặng thờ lạy giây lát, Linh mục vẫn đứng nâng cao Thánh Giá, đọc hoặc hát: Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian. Cộng đoàn đáp: Chúng ta hãy đến thờ lạy.

Sau đó, Linh mục mở khăn phủ cánh phải Thánh Giá, nâng Thánh Giá lên cao và xướng: Đây là cây Thánh Giá… như lần trước. Cuối cùng mở toàn bộ khăn phủ Thánh Giá và nâng Thánh Giá lên cao, xướng lần thứ ba: Đây là cây Thánh Giá…

Suy tôn Thánh Giá: Cách thứ hai

16. Linh mục, hoặc Phó tế, cùng với các thừa tác viên, hoặc một thừa tác viên thích hợp, đi đến cửa nhà thờ, từ đó, nhận Thánh Giá không phủ khăn, cùng với các thừa tác viên khác cầm nến cháy, làm thành đoàn rước đi qua giữa nhà thờ tiến lên cung thánh. Tại ba địa điểm: gần cửa, giữa nhà thờ, và trước cung thánh, người cầm Thánh Giá, nâng Thánh Giá lên cao, xướng: Đây là cây Thánh Giá… Cộng đoàn đáp: Chúng ta hãy đến thờ lạy. Sau mỗi câu thưa là một lần quỳ gối thinh lặng thờ lạy trong giây lát.

Kính thờ Thánh Giá

17. Linh mục hoặc Phó tế, cùng với các thừa tác viên cầm nến cháy, mang Thánh Giá lên cung thánh, đặt giữa cung thánh hay một nơi khác thích hợp, hoặc trao cho các thừa tác viên đỡ Thánh Giá, có nến cháy đặt hai bên.

18. Linh mục chủ sự, có thể cởi áo lễ và giày, tôn thờ Thánh Giá trước tiên, sau đó các giáo sĩ, thừa tác viên giáo dân và các tín hữu, tiến lên như đoàn rước, mọi người bày tỏ lòng tôn kính Thánh Giá bằng cách bái gối hoặc một dấu chỉ khác theo tập tục địa phương, chẳng hạn hôn Thánh Giá.

19. Chỉ trưng bày một Thánh Giá duy nhất để kính thờ. Nếu dân chúng quá đông, thì sau khi một số giáo sĩ và tín hữu đã lên kính thờ, Linh mục cầm Thánh Giá, đứng trước bàn thờ, nói ít lời kêu mời Cộng đoàn, rồi nâng cao Thánh Giá một lúc để các tín hữu thinh lặng thờ lạy.

20. Trong khi kính thờ Thánh Giá, hát đối ca: Lạy Chúa, chúng con thờ lạy Thánh Giá Chúa, các câu than vãn, thánh thi Ôi Thánh Giá tín trung hoặc những ca khúc thích hợp khác. Mọi người trở về chỗ ngồi sau khi kính thờ Thánh Giá. Theo hoàn cảnh địa phương hoặc truyền thống dân tộc và thích ứng mục vụ, có thể hát kinh Mẹ đứng đó hay một ca khúc thích hợp để kính nhớ Đức Mẹ Sầu bi.

21. Tôn thờ Thánh Giá xong, Phó tế hoặc thừa tác viên đặt Thánh Giá bên cạnh bàn thờ. Đặt nến cháy chung quanh, trên bàn thờ hoặc gần Thánh Giá.

HIỆP LỄ

22. Trải khăn bàn thờ, đặt khăn thánh và Sách Lễ. Trong khi đó, Phó tế, hoặc chính Linh mục, choàng khăn vai, kiệu Mình Thánh từ nơi lưu giữ, đem lên bàn thờ bằng lối ngắn nhất, trong khi Cộng đoàn đứng thinh lặng. Hai thừa tác viên mang nến cháy đi theo hầu Mình Thánh sau đó đặt trên hay cạnh bàn thờ. Khi đã đặt bình đựng Mình Thánh trên bàn thờ và mở khăn che, Linh mục cúi mình trước Mình Thánh.

[…]

28. Trong khi các tín hữu rước Mình Thánh, có thể hát thánh vịnh 21 hay một ca khúc thích hợp.

29. Cho rước Mình Thánh xong, Phó tế hoặc một thừa tác viên thích hợp đưa bình đựng Mình Thánh vào chỗ dọn sẵn ngoài nhà thờ, hoặc tuỳ hoàn cảnh, đưa đặt vào Nhà Tạm.

30. Sau đó Linh mục đọc: Chúng ta dâng lời cầu nguyện, và tuỳ nghi giữ thinh lặng giây lát trước khi đọc lời nguyện Hiệp lễ.

31. Để giải tán cộng đoàn, Phó tế, hoặc nếu không có Phó tế, chính Linh mục mời gọi cộng đoàn: Xin anh chị em cúi mình nhận phúc lành của Chúa.

Lạy Chúa, xin ban phúc lành cho đoàn dân đang tưởng niệm Con Chúa chịu chết và tin tưởng mong đợi Người sống lại, xin Chúa tha thứ và ban niềm an ủi, cho chúng con ngày càng thêm vững tin và nhận được ơn cứu độ muôn đời. Chúng con cầu xin nhờ Đức Kitô Chúa chúng con.

Đ. Amen.

32. Mọi người cúi mình chào kính Thánh Giá rồi thinh lặng ra về.

33. Sau cử hành, lột khăn bàn thờ, đặt Thánh Giá trên bàn thờ cùng với 2 hay 4 cây nến.

34. Những ai đã tham dự cử hành phụng vụ long trọng chiều nay không phải đọc kinh Chiều.

Cử hành Tam Nhật Thánh: Toà Thánh ban Sắc lệnh ngoại lệ cho Giáo Hội Việt Nam

Theo thỉnh nguyện của Đức Tổng Giám mục Giuse Nguyễn Năng, Tổng Giám mục Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, qua thư đề ngày 13 tháng 1 năm 2025, với năng quyền đặc biệt được Đức Thánh Cha Phanxicô ban cho Bộ này, sau khi cân nhắc các lý do được trình bày, chúng tôi vui lòng ban phép, theo cách thức ngoại lệ, để mỗi Đấng Bản quyền tại Việt Nam, bất cứ khi nào xét thấy cần thiết vì lợi ích thiêng liêng của các tín hữu, được phép cử hành nhiều lần Nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa và Canh thức Vượt Qua trong cùng một nhà thờ hoặc cùng một nhà nguyện, với điều kiện luôn phải tuân giữ những quy định hiện hành, nhất là những quy định trong Giáo luật khoản 951. Ân huệ này được ban trong thời hạn 5 năm.

Bất chấp mọi quy định trái ngược.

Ban hành tại trụ sở Bộ Phụng tự và Kỷ luật các Bí tích, ngày 22 tháng 02 năm 2025, lễ kính Toà Thánh Phêrô, Tông đồ.

+ Hồng y Arthur Roche

Bộ trưởng ấn ký

+ Vittorio Francesco Viola, O.F.M.

Tổng Giám mục Thư ký

NHỮNG ĐỒ CẦN CHUẨN BỊ TRƯỚC

1. Trên cung thánh:

- Không Thánh Giá, không khăn bàn thờ, không đèn.

- Chân để đặt Thánh Giá.

- Dưới cấp bàn thờ, đặt gối nếu chủ sự sẽ phủ phục.

2. Trên bàn nhỏ cạnh bàn thờ chính:

- Khăn trải bàn thờ.

- Giá sách với tập Nghi thức Tuần Thánh.

- Khăn thánh.

- Nước tráng chén và rửa tay.

3. Trong cung thánh: giá sách với bài tường thuật Cuộc Thương Khó.

4. Trong phòng thánh:

- Lễ phục cho chủ tế, Phó tế và các phụ tế (màu đỏ).

- Dây các phép cho các Linh mục và Phó tế mang khi cho rước lễ.

- Thánh Giá sẽ dùng khi thờ lạy.

- Đèn dùng khi kiệu Thánh Giá.

5. Trên bàn thờ đang có Mình Thánh Chúa:

- Khăn thánh.

- Khăn choàng vai.

- Đèn. 

NGHI THỨC TƯỞNG NIỆM
CUỘC THƯƠNG KHÓ CỦA CHÚA[1]

Bàn thờ hoàn toàn để trống, không Thánh Giá, không chân đèn, không trải khăn. Không hát Ca Nhập lễ.[2] Hôm na,y chỉ cho tín hữu rước Thánh Thể trong chính lúc cử hành cuộc Thương Khó của Chúa; tuy nhiên, với những bệnh nhân không thể tham dự cuộc cử hành này, thì có thể đưa Mình Thánh cho họ bất cứ giờ nào.[3]

Người dẫn:

Kính thưa cộng đoàn, theo truyền thống từ xa xưa, hôm nay Hội Thánh không cử hành Thánh Lễ mà chỉ có Nghi thức tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa[4] mà thôi.

Để bắt đầu Nghi thức tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa, xin cộng đoàn cùng lắng nghe ý nghĩa của buổi cử hành phụng vụ hôm nay.

Hôm nay, cộng đoàn chúng ta cùng với Hội Thánh long trọng cử hành Nghi thức tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa, để suy gẫm cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu, để tưởng niệm và sống mầu nhiệm cứu độ của Người qua sự chết đi vào sự sống, qua thập giá đến vinh quang. Chúa Giêsu tự nguyện hiến thân mình đến chết trên thập giá, nên Thánh Giá là trung tâm điểm của ngày lễ hôm nay. Có thể nói, tất cả phụng vụ hôm nay, đều bao trùm hình ảnh Thánh Giá và ý nghĩa của Thánh Giá. Từ chiều hôm nay đến ngày Chúa sống lại, chúng ta chỉ nhìn thấy hình bóng của Thánh Giá.

Hôm nay, Hội Thánh mời gọi các tín hữu đến bên Thánh Giá, nơi đã treo Đấng Cứu Độ trần gian, không phải để giữ một phút mặc niệm, không phải để tưởng nhớ đến một biến cố xảy ra cách đây hơn 2000 năm, cũng không phải là để than khóc một người đã bị phản bội, bị đánh đòn, bị đóng đinh vào thập giá. Nhưng chúng ta đến đây để cử hành lại vinh quang của Thiên Chúa qua mầu nhiệm thập giá. Chúng ta đến đây để khơi dậy trong chúng ta một ý thức rõ rệt về tội lỗi của mình. Đồng thời cũng là để củng cố lại niềm tin của chúng ta vào Đức Kitô – Đấng cứu độ trần gian.

Và khi chúng ta suy tôn Thánh Giá không phải là chúng ta ca ngợi, tôn kính cây gỗ đã giương cao Chúa Giêsu trên đó; cũng không phải chúng ta đồng ý với khổ hình mà giới lãnh đạo Do Thái đã chọn để sỉ nhục Chúa Giêsu, nhưng là để tôn vinh và thờ lạy Con Thiên Chúa trong tư thế một tội nhân, chết để cứu độ nhân loại. Đây là cuộc vượt qua của Chúa Kitô ra khỏi thế gian này để đi vào trong vinh quang của Chúa Cha. Chúng ta cùng ca ngợi, tôn vinh và cảm tạ tình yêu vô biên của Chúa Cha, Đấng đã ban Con yêu dấu cho nhân loại.

Trong tâm tình đó, mời cộng đoàn lắng đọng tâm hồn, từ đó mỗi người có thể nghe được lời mời gọi yêu thương của Thiên Chúa trong cuộc khổ hình của Chúa Giêsu, trong từng biến cố và sự kiện xảy ra trong cuộc sống hằng ngày.

Diễn tiến của nghi thức hôm nay như sau:

Phần thứ nhất: PHỤNG VỤ LỜI CHÚA.

Phần thứ hai: KÍNH THỜ THÁNH GIÁ.

Phần thứ ba: RƯỚC MÌNH THÁNH CHÚA.

Để bắt đầu nghi lễ, mời cộng đoàn đứng.

Trong phẩm phục màu đỏ,[5] Linh mục chủ sự thinh lặng tiến ra trước bàn thờ và phủ phục xuống đất để cầu nguyện. Hội Thánh dạy rằng: cử chỉ phủ phục trong nghi thức thứ Sáu Tuần Thánh “biểu lộ vừa là sự nhục nhã của ‘con người trần tục,’ vừa là sự sầu khổ và đau buồn của Hội Thánh.”

Hiệp ý với Linh mục chủ sự, mời cộng đoàn quỳ và cúi mình cầu nguyện trong thinh lặng.

Sau khi người dẫn lễ đọc lời dẫn xong,[6] Linh mục chủ sự thinh lặng tiến ra trước bàn thờ và phủ phục (hoặc quỳ) cầu nguyện. Khi vị chủ sự đứng lên, tiến về ghế chủ toạ và quay về phía giáo dân, thì người dẫn mời cộng đoàn đứng.

Người dẫn (khi Linh mục đứng lên): Mời cộng đoàn đứng. Linh mục chủ sự sẽ thay mặt cộng đoàn tha thiết dâng lời cầu nguyện lên Chúa Cha. Xin Chúa Cha, vì hy tế của Chúa Kitô trên thập giá xưa, mà ban Ơn Cứu Độ cho chúng ta.

Linh mục chủ sự đọc lời nguyện (không đọc “Chúng ta hãy cầu nguyện”)

I. Phần thứ nhất: PHỤNG VỤ LỜI CHÚA

Người dẫn (sau lời nguyện): Tiếp đến, chúng ta cùng bước vào phần phụng vụ Lời Chúa. Mời cộng đoàn ngồi.

1. Bài đọc 1: Is 52,13-53,12

Người dẫn: Bài đọc 1 trích trong sách ngôn sứ Isaia. Trong bài đọc, ngôn sứ Isaia loan báo về Người Tôi Trung của Thiên Chúa sẽ bị ngược đãi, hành hạ. Đó chính là hình ảnh của Chúa Giêsu hiến thân làm của lễ tình yêu dâng lên Chúa Cha, để hoàn tất ý định cứu độ nhân loại.

2. Đáp ca: Thánh vịnh 30.

3. Bài đọc 2: Hr 4,14-16; 5,7-9

Người dẫn: Bài đọc 2 trích trong thư gửi tín hữu Hípri. Trong thư, tác giả cho chúng ta biết: Đức Giêsu, dẫu là Con Thiên Chúa, nhưng đã vâng phục đến cùng thánh ý Chúa Cha, trong đau khổ và nước mắt. Nhờ đó, Ngài đã trở nên vị Thượng Tế cao cả, luôn ở bên chúng ta để nên Ơn Cứu Độ cho chúng ta, ngay trong những đau khổ chúng ta đang chịu.

4. Bài Thương Khó: Ga 18,1-19,42 (không nến, không xông hương, không chào, không ghi Dấu Thánh Giá trên sách; kết thúc bài Thương Khó, Linh mục/Phó tế xướng “Đó là Lời Chúa” như thường lệ, nhưng không hôn sách)[7]

Khi đọc bài thương khó đến đoạn: “…rồi Ngài gục đầu xuống và trút hơi thở…” thì cộng đoàn quỳ.

5. Bài giảng

6. Lời nguyện chung

Kết thúc phần phụng vụ Lời Chúa bằng Lời nguyện chung, theo cách sau đây: Phó tế, hoặc một thừa tác viên giáo dân, đứng tại giảng đài, đọc lời kêu mời, nêu lên ý cầu nguyện. Sau khi mọi người thinh lặng cầu nguyện giây lát, Linh mục đứng tại ghế, hoặc tuỳ nghi, tại bàn thờ, dang tay đọc lời nguyện. Trong suốt thời gian cầu nguyện, tín hữu có thể ĐỨNG hoặc QUỲ. Trước mỗi lời nguyện, Phó tế có thể kêu mời: “Xin quỳ xuống” (mọi người quỳ thinh lặng cầu nguyện giây lát) - “Xin đứng lên.”[8] Hội đồng Giám mục có thể dự trù một lời kêu mời khác. Khi có nhu cầu quan trọng của cộng đoàn, Giám mục giáo phận có thể cho phép hoặc quyết định đọc thêm một ý nguyện đặc biệt.

Người dẫn (sau bài giảng): Phụng vụ Lời Chúa được tiếp tục bằng lời cầu nguyện cho mọi người. Trên thập giá, Chúa Giêsu đã giao hoà nhân loại với Thiên Chúa. Chúng ta hiệp ý với Linh mục chủ sự dâng lên Thiên Chúa những lời nguyện xin để cầu cho Hội Thánh và cho toàn thế giới. Mời cộng đoàn đứng.

1. Cầu cho Hội Thánh

Người dẫn (khi cộng đoàn đã đứng): Chúng ta hãy cầu nguyện cho Hội Thánh Chúa. Xin cho Hội Thánh được hiệp nhất và bình an, được Chúa bảo toàn ở khắp nơi trên hoàn cầu. Xin Chúa cũng ban cho chúng ta được an cư lạc nghiệp hầu tôn vinh Người là Cha toàn năng.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa đã cho muôn dân được thấy vinh quang Chúa tỏ hiện nơi Đức Kitô, là Đấng yêu thương gầy dựng Hội Thánh Chúa. Cúi xin Chúa bảo vệ giữ gìn, để Hội Thánh đang hiện diện khắp nơi, luôn tin kính một niềm mà xưng tụng danh Chúa. Chúng con cầu xin…

2. Cầu cho Đức Thánh Cha

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho Đức Thánh Cha… Chính Chúa đã chọn người giữa hàng Giám mục, xin Chúa cũng ban cho người luôn luôn an khang để lãnh đạo toàn thể dân thánh.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa an bài mọi sự cách khôn ngoan lạ lùng. Chính Chúa đã tuyển chọn Đức Thánh Cha… và trao cho người nhiệm vụ lãnh đạo dân thánh Chúa. Xin nhậm lời chúng con cầu nguyện, mà ân cần săn sóc gìn giữ người; để nhờ người, đức tin của mọi tín hữu luôn bền vững sắt son. Chúng con cầu xin…

3. Cầu cho hàng giáo sĩ và giáo dân

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho Đức Giám mục của giáo phận chúng ta, cho hàng Giám mục, Linh mục, Phó tế, cũng như mọi người phục vụ dân thánh, và cho toàn thể cộng đoàn tín hữu khắp địa cầu.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Thánh Thần Chúa luôn hướng dẫn và thánh hoá toàn thể Hội Thánh. Nay chúng con tha thiết nguyện cầu: xin Chúa thương cho mỗi thành phần trong Hội Thánh, biết theo ơn đặc sủng Chúa ban để trung thành phụng sự Chúa. Chúng con cầu xin…

4. Cầu cho anh chị em dự tòng

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho anh chị em dự tòng. Xin Chúa thương soi sáng tâm hồn họ, để họ được hiểu biết Chúa hơn. Xin Người mở lượng từ bi ban cho họ ơn tái sinh nhờ bí tích Thánh Tẩy, để họ được thứ tha tội lỗi và trở thành chi thể của Chúa Kitô.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa làm cho Hội Thánh không ngừng sinh thêm nhiều con cái. Xin cho anh chị em dự tòng được thêm lòng tin kính và hiểu biết Chúa hơn, hầu xứng đáng lãnh nhận ơn tái sinh nhờ bí tích Thánh Tẩy, và gia nhập đoàn nghĩa tử của Chúa. Chúng con cầu xin…

5. Cầu cho mọi tín hữu được hiệp nhất

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho mọi anh chị em cùng tin vào Đức Kitô, và đang cố gắng sống theo sự thật, xin Chúa đoái thương quy tụ và gìn giữ tất cả trong Hội Thánh duy nhất của Người.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa muốn làm cho những ai ly tán được trở về đoàn tụ, và những kẻ sum vầy được luôn luôn hiệp nhất. Xin Chúa thương nhìn đến đoàn chiên của Đức Kitô, và cho mọi người đã lãnh nhận bí tích Thánh Tẩy được mãi mãi đoàn kết với nhau, nhờ sống cùng một đúc tin toàn vẹn, và chia sẻ một đức ái vững bền. Chúng con cầu xin…

6. Cầu cho người Do Thái

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho người Do Thái. Cha ông họ là những người đầu tiên đã được nghe lời Chúa phán dạy. Giờ đây, xin Chúa làm cho họ ngày càng mến yêu danh thánh Chúa và trung thành với giao ước của Người.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa đã hứa ban Ơn Cứu Độ cho tổ phụ Ápraham và con cháu của người. Xin Chúa thương nghe lời Hội Thánh cầu nguyện cho dân tộc Chúa đã chọn xưa kia, cũng được hưởng nhờ Ơn Cứu Độ viên mãn của Đức Kitô, Đấng hằng sống và hiển trị muôn đời.

7. Cầu cho người ngoài Kitô giáo

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho những người ngoài Kitô giáo. Xin Chúa Thánh Thần soi sáng dẫn đưa họ vào đường cứu độ.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, xin cho những người tuy không tin vào Đức Kitô, nhưng trước mặt Chúa vẫn ăn ở ngay lành, được hồng ân tìm thấy chân lý. Xin cũng ban cho chính chúng con, ngày càng biết tương thân tương ái và thiết tha sống kết hợp với Chúa, để trước mặt thế gian, chúng con có thể minh chứng rằng: Chúa chính là tình thương. Chúng con cầu xin…

8. Cầu cho người vô thần

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho những người không nhận biết Thiên Chúa, nhưng vẫn sống theo lương tâm ngay thẳng: xin cho họ một ngày kia được gặp thấy Người.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa đã đặt vào trái tim con người niềm khát vọng đi tìm kiếm Chúa, khiến con người chỉ được bình an khi đã gặp thấy Chúa. Xin cho mọi người khắp thế gian, dù đang sống giữa muôn vàn nghịch cảnh, vẫn có thể nhận ra dấu chỉ của tình yêu Chúa; và khi thấy các tín hữu sống đời bác ái yêu thương, họ sẽ vui mừng tin nhận duy có Chúa là Thiên Chúa đích thực và là Cha của hết mọi người. Chúng con cầu xin…

9. Cầu cho những nhà lãnh đạo quốc gia

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu nguyện cho những nhà lãnh đạo quốc gia. Xin Chúa thương soi trí mở lòng để họ biết hành động theo thánh ý mà tận tình lo cho dân nước được an cư lạc nghiệp và vui hưởng tự do.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa làm chủ lòng người, và bảo vệ quyền lợi của nhân dân các nước. Xin ghé mắt nhân từ mà ban ơn soi sáng và ơn trợ lực cho những nhà lãnh đạo quốc gia, để họ biết cùng nhau làm cho thế giới được hoà bình, muôn dân được thịnh vượng và mọi người được hưởng tự do tôn giáo. Chúng con cầu xin…

10. Cầu cho những người đau khổ

Người dẫn: Chúng ta hãy cầu xin Thiên Chúa là Cha toàn năng, rủ lòng thương giải thoát thế giới khỏi mọi sai lầm, khử trừ muôn bệnh tật, xua đuổi cơn đói kém, mở cửa ngục tù, bẻ tan xiềng xích, giữ gìn lữ khách được bình an, đưa kẻ tha hương về xứ sở, chữa lành các bệnh nhân, và ban Ơn Cứu Độ cho người đang hấp hối.

Thinh lặng cầu nguyện. Rồi Linh mục đọc:

Lạy Thiên Chúa toàn năng hằng hữu, Chúa hằng an ủi kẻ ưu phiền, ban sức mạnh cho người vất vả lầm than. Xin nghe tiếng nhân loại khổ đau nài van Chúa, và ban cho những người lâm cơn hoạn nạn được vui mừng cảm thấy Chúa nhân hậu phù trì. Chúng con cầu xin…

II. Phần thứ hai: KÍNH THỜ THÁNH GIÁ

Người dẫn (sau lời nguyện thứ 10):

Mời cộng đoàn ngồi.

Chúng ta bước sang phần thứ hai của nghi thức hôm nay là KÍNH THỜ THÁNH GIÁ.[9]

Trên Thánh Giá, Đức Giêsu đã chịu muôn vàn đau khổ để chia sẻ cho đến tận cùng phận người khốn khổ của chúng ta. Trên Thánh Giá, Chúa Giêsu đã bày tỏ tình yêu và sự vâng phục thánh ý Chúa Cha, để cứu chuộc chúng ta. Trên Thánh Giá, Chúa đã chiến thắng sự chết, đã biến đổi án phạt thành phúc lành, và Chúa mời gọi chúng ta bỏ mình vác thập giá mà theo Chúa.

Khi tôn vinh Thánh Giá là chúng ta ca ngợi quyền năng của Chúa Cha, Đấng đã giải thoát Đức Kitô khỏi tử thần và ban cho Ngài quyền năng trên mọi sự. Tôn vinh Thánh Giá còn là việc chúng ta chọn đi theo con đường thập giá như Đấng đã bị treo trên đó mời gọi: “Ai muốn theo tôi, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo.” Và chính khi chúng ta cùng bước đi với Đức Kitô trên con đường thập giá, chúng ta sẽ được cùng Ngài phục sinh vinh hiển. Vậy, chúng ta hãy cung kính suy tôn Thánh Giá của Chúa Giêsu, Đấng Cứu Độ chúng ta.

Sau mỗi câu xướng: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian” xin cộng đoàn hát đáp lại: “Chúng ta hãy đến thờ lạy” và quỳ thờ lạy.

Có hai hình thức suy tôn Thánh Giá, nên có thể chọn hình thức nào thích hợp hơn với nhu cầu mục vụ.

HÌNH THỨC THỨ NHẤT

(có phủ khăn)

Phó tế và các thừa tác viên, hoặc một thừa tác viên thích hợp, đi vào phòng áo, sau đó cùng với hai thừa tác viên cầm nến cháy, kiệu Thánh Giá CÓ PHỦ KHĂN TÍM[10] tiến vào giữa cung thánh.

Linh mục đứng trước bàn thờ, quay về phía dân chúng, nhận Thánh Giá, MỞ KHĂN PHỦ PHẦN DẦU Thánh Giá, đưa Thánh Giá lên cao, xướng: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian.” Phó tế, hoặc nếu cần, ca đoàn cùng hát với Linh mục. Cộng đoàn thưa: “Chúng ta hãy đến thờ lạy.” Hát xong, cộng đoàn quỳ gối thinh lặng thờ lạy giây lát, Linh mục vẫn đứng nâng cao Thánh Giá.

Sau đó, Linh mục MỞ KHĂN PHỦ CÁNH PHẢI Thánh Giá, nâng Thánh Giá lên cao và xướng: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian.”

Cuối cùng MỞ TOÀN BỘ KHĂN PHỦ Thánh Giá và nâng Thánh Giá lên cao, xướng lần thứ ba: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian.”

Linh mục hoặc Phó tế, cùng với các thừa tác viên cầm nến cháy, mang Thánh Giá lên cung thánh, đặt giữa cung thánh hay một nơi khác thích hợp, hoặc trao cho các thừa tác viên đỡ Thánh Giá, có nến cháy đặt hai bên.

Linh mục chủ sự, có thể cởi áo lễ và giày, tôn thờ Thánh Giá trước tiên, sau đó các giáo sĩ, thừa tác viên giáo dân và các tín hữu, tiến lên như đoàn rước, mọi người bày tỏ lòng tôn kính Thánh Giá bằng cách bái gối hoặc một dấu chỉ khác theo tập tục địa phương, chẳng hạn HÔN THÁNH GIÁ.[11]

CHỈ TRƯNG BÀY MỘT THÁNH GIÁ DUY NHẤT ĐỂ KÍNH THỜ [Unica tantum Crux adorationi praebeatur]. Nếu dân chúng quá đông, thì sau khi một số giáo sĩ và tín hữu đã lên kính thờ, Linh mục cầm Thánh Giá, đứng trước bàn thờ, nói ít lời kêu mời Cộng đoàn, rồi nâng cao Thánh Giá một lúc để các tín hữu thinh lặng thờ lạy.

Trong khi kính thờ Thánh Giá, hát đối ca: “Lạy Chúa, chúng con thờ lạy Thánh Giá Chúa,” các câu than vãn, thánh thi Ôi Thánh Giá tín trung hoặc những ca khúc thích hợp khác. Mọi người trở về chỗ ngồi sau khi kính thờ Thánh Giá. Theo hoàn cảnh địa phương hoặc truyền thống dân tộc và thích ứng mục vụ, có thể hát kinh Mẹ đứng đó hay một ca khúc thích hợp để kính nhớ Đức Mẹ Sầu bi.

HÌNH THỨC THỨ HAI

(không phủ khăn)

Linh mục, hoặc Phó tế, cùng với các thừa tác viên, hoặc một thừa tác viên thích hợp, đi đến cửa nhà thờ, từ đó, nhận Thánh Giá KHÔNG PHỦ KHĂN, cùng với các thừa tác viên khác cầm nến cháy, làm thành đoàn rước đi qua giữa nhà thờ tiến lên cung thánh. Tại ba địa điểm: gần cửa, giữa nhà thờ, và trước cung thánh, người cầm Thánh Giá, nâng Thánh Giá lên cao, xướng: “Đây là cây Thánh Giá, nơi treo Đấng Cứu Độ trần gian.” Cộng đoàn đáp: “Chúng ta hãy đến thờ lạy.” Sau mỗi câu thưa là một lần quỳ gối thinh lặng thờ lạy trong giây lát.

Linh mục hoặc Phó tế, cùng với các thừa tác viên cầm nến cháy, mang Thánh Giá lên cung thánh, đặt giữa cung thánh hay một nơi khác thích hợp, hoặc trao cho các thừa tác viên đỡ Thánh Giá, có nến cháy đặt hai bên.

Linh mục chủ sự, có thể cởi áo lễ và giày, tôn thờ Thánh Giá trước tiên, sau đó các giáo sĩ, thừa tác viên giáo dân và các tín hữu, tiến lên như đoàn rước, mọi người bày tỏ lòng tôn kính Thánh Giá bằng cách bái gối hoặc một dấu chỉ khác theo tập tục địa phương, chẳng hạn HÔN THÁNH GIÁ.[12]

CHỈ TRƯNG BÀY MỘT THÁNH GIÁ DUY NHẤT ĐỂ KÍNH THỜ [Unica tantum Crux adorationi praebeatur]. Nếu dân chúng quá đông, thì sau khi một số giáo sĩ và tín hữu đã lên kính thờ, Linh mục cầm Thánh Giá, đứng trước bàn thờ, nói ít lời kêu mời Cộng đoàn, rồi nâng cao Thánh Giá một lúc để các tín hữu thinh lặng thờ lạy.

Trong khi kính thờ Thánh Giá, hát đối ca: “Lạy Chúa, chúng con thờ lạy Thánh Giá Chúa,” các câu than vãn, thánh thi Ôi Thánh Giá tín trung hoặc những ca khúc thích hợp khác. Mọi người trở về chỗ ngồi sau khi kính thờ Thánh Giá. Theo hoàn cảnh địa phương hoặc truyền thống dân tộc và thích ứng mục vụ, có thể hát kinh Mẹ đứng đó hay một ca khúc thích hợp để kính nhớ Đức Mẹ Sầu bi.

Người dẫn (sau khi suy tôn Thánh Giá): Quý cha, quý thầy, quý tu sĩ, quý Hội Đồng Mục Vụ và cộng đoàn (hoặc một số đại diện) sẽ lên hôn kính Thánh Giá. Mời cộng đoàn ngồi.

Người dẫn (khi cộng đoàn tiến lên hôn kính Thánh Giá): Không có tình thương nào cao cả hơn tình thương của người đã hy sinh tính mạng vì bạn hữu của mình (Ga 15,13).

Sầu chất nặng thêm dấm chua mật đắng

Đinh sắt, lưỡi đòng, gai nhọn đâm thâu.

Thân nát tan và máu nước tuôn tràn

Cho vũ trụ càn khôn được thanh tẩy.

Ta tin thật muôn rừng xanh chẳng thấy

Một cây nào cành, hoa, quả như ngươi

Mấy mũi đinh nhẹ quá thập tự ơi!

Sao mang nổi tấm hình hài vô giá?

Rũ cành xuống hỡi cây cao bóng cả

Giãn thớ ra cho thân cứng hoá mềm

Như chiếc giường vừa trải nệm ấm êm

Chờ Vua cả đến đặt mình nằm xuống.

Ôi thập tự, chỉ ngươi là xứng đáng

Giá chuộc đời, đem cất giấu trong tim!

Biển trần gian tàu cờ hiệu máu chiên

Ngươi rước kẻ đắm chìm cho cập bến.

Cung trầm bổng dệt bài ca cầu nguyện

Xin khấu đầu thượng tiến Chúa Ba Ngôi

Đã đổ hồng ân cứu chuộc loài người

Muôn muôn thuở, xin dâng lời vinh chúc.

Hát: chọn bài hát thích hợp.

Trong khi cộng đoàn hôn kính Thánh Giá, lễ sinh trải khăn bàn thờ, đặt khăn thánh và Sách lễ.

Tôn thờ Thánh Giá xong, Phó tế hoặc thừa tác viên đặt Thánh Giá bên cạnh bàn thờ. Đặt nến cháy chung quanh, trên bàn thờ hoặc gần Thánh Giá.

Người dẫn (khi cộng đoàn hôn kính Thánh Giá xong): Chúng ta bước sang phần cuối cùng của nghi thức phụng vụ hôm nay: Rước Lễ.

III. Phần thứ ba: RƯỚC LỄ

Người dẫn (khi Linh mục hoặc Phó tế đi rước Mình Thánh Chúa từ bàn thờ phụ): Chúa Giêsu bị treo trên thập giá, chính là hy tế dâng lên Chúa Cha, nên hôm nay sẽ không có nghi thức truyền phép Thánh Thể, nhưng việc chúng ta đón nhận lấy Thân Mình Chúa Giêsu là lúc chúng ta ứng đáp lại tình yêu tự hiến của Ngài và được hiệp nhất với Ngài cách cụ thể nhất. Chúng ta cùng chuẩn bị tâm hồn để xứng đáng rước Mình Thánh Chúa. Mời cộng đoàn đứng.

Phó tế, hoặc chính Linh mục, choàng khăn vai, kiệu Mình Thánh Chúa từ nơi lưu giữ, đem lên bàn thờ BẰNG LỐI NGẮN NHẤT, trong khi mọi người đứng thinh lặng. Hai thừa tác viên mang nến cháy đi theo hầu Mình Thánh Chúa, sau đó, đặt nến cháy trên hoặc cạnh bàn thờ. Khi đã đặt bình đựng Mình Thánh Chúa trên bàn thờ và mở khăn che, Linh mục cúi mình trước Mình Thánh Chúa. Sau đó, Linh mục chắp tay, đọc rõ tiếng: “Vâng lệnh Chúa Cứu Thế…”

Hát: chọn bài hát thích hợp.

Rước lễ xong, Linh mục hoặc Phó tế hoặc một thừa tác viên thích hợp đưa bình đựng Mình Thánh Chúa VÀO CHỖ DỌN SẴN NGOÀI NHÀ THỜ, hoặc tuỳ hoàn cảnh, đặt vào Nhà Tạm.[13]

Sau đó, Linh mục chủ sự đọc lời nguyện Hiệp lễ. Sau cùng, để giải tán, Linh mục chủ sự đứng quay về phía giáo dân, giơ tay trên họ và đọc lời nguyện kết thúc. Mọi người cúi mình chào Thánh Giá rồi thinh lặng ra về.[14] Sau cử hành, lột khăn bàn thờ, đặt Thánh Giá[15] trên bàn thờ cùng với 2 hoặc 4 cây nến.

Người dẫn: Đến đây, nghi lễ tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa đã kết thúc. Ngày mai, khi tham dự Thánh Lễ Canh thức Phục Sinh, xin cộng đoàn mang theo nến.

(Nếu có đi Đàng Thánh Giá[16] sau nghi thức): Cộng đoàn có thể ở lại để cùng đi với Chúa Giêsu trên những chặng đàng Thánh Giá.

 

---

[1] Năm 2025, Toà Thánh ban Sắc lệnh (thời hạn 05 năm) cho phép mỗi Đấng Bản quyền tại Việt Nam, bất cứ khi nào xét thấy cần thiết vì lợi ích thiêng liêng của các tín hữu, được phép cử hành nhiều lần Nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa và Canh thức Vượt Qua trong cùng một nhà thờ hoặc cùng một nhà nguyện (x. Bộ Phụng tự và Kỷ luật các Bí tích, Sắc lệnh ngoại lệ cho Giáo Hội Việt Nam (2025).

[2] THẦY PHÓ TẾ KHÔNG ĐƯỢC CHỦ SỰ CÁC NGHI THỨC PHỤNG VỤ TRONG TAM NHẬT THÁNH. Vì thế, nơi nào không có Linh mục thì thầy Phó tế cũng không được chủ sự nghi thức phụng vụ thứ Sáu Tuần Thánh. Thầy Phó tế (hoặc giáo dân) có thể chủ sự một số hình thức của việc đạo đức (như Đàng Thánh Giá, gẫm các sự thương khó của Đức Mẹ,…), nhưng loại trừ việc cho rước lễ và lưu giữ Mình Thánh (x. Edward McNamara, Thầy Phó tế không được chủ sự nghi thức Tam Nhật Thánh).

[3] Sách lễ Rôma 2002 – Thứ Sáu Tuần Thánh, số 2: “Hôm nay chỉ cho tín hữu rước Thánh Thể trong chính lúc cử hành cuộc Thương Khó của Chúa; tuy nhiên, với những bệnh nhân không thể tham dự cuộc cử hành này, thì có thể đưa Mình Thánh cho họ bất cứ giờ nào.” Nơi nào không cử hành nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa vào chiều thứ Sáu Tuần Thánh thì không được tổ chức hôn kính Thánh giá. Trường hợp các nhà nguyện quá xa nhà thờ chính [ví dụ: nhà nguyện trong các làng xa], Linh mục có thể chọn giải pháp: kiệu Mình Thánh từ nhà thờ chính đến nhà nguyện, sau đó, cử hành nghi thức Tưởng niệm Cuộc Thương Khó của Chúa và cho rước lễ.

[4] Theo Enchiridion Indulgentiarum (Liberia Editrice Vaticana, 1999), số 513: thứ Sáu Tuần Thánh, tín hữu sốt sắng tham dự cử hành suy tôn Thánh Giá trong nghi thức phụng vụ trọng thể thì sẽ được hưởng một ơn toàn xá (đại xá), với các điều kiện thông thường là quyết tâm không dính bén tội lỗi, xưng tội, rước lễ, cầu nguyện theo ý Đức Giáo hoàng (qua việc đọc 1 kinh Lạy Cha, 1 kinh Kính Mừng). Mỗi ngày chỉ được hưởng một ơn toàn xá mà thôi.

[5] Quy chế tổng quát Sách lễ Rôma 2002, số 346b: “Màu đỏ: được dùng trong Chúa nhật thương khó và thứ Sáu Tuần Thánh, trong Chúa nhật lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống, trong các cử hành cuộc thương khó của Chúa, trong lễ kính các thánh Tông Đồ, các thánh tác giả Sách Tin Mừng và trong lễ kính các thánh Tử đạo.” Sách lễ Rôma 2002 – Tưởng Niệm Cuộc Thương Khó của Chúa, số 5: “Linh mục và Phó tế mặc lễ phục đỏ như khi cử hành Thánh Lễ.” Vì thế, có 2 chọn lựa:

- Linh mục chủ sự mặc lễ phục đỏ, các vị còn lại đeo dây stola đỏ.

- Tất cả các Linh mục mặc lễ phục đỏ.

[6] Bộ Phụng tự và Kỷ luật các bí tích, Thông tư về việc Chuẩn bị và cử hành Đại Lễ Phục Sinh, số 65: Linh mục và các thừa tác viên tiến ra bàn thờ trong bầu khí thinh lặng của tất cả cộng đoàn tham dự. Nếu có lời dẫn đầu nghi thức, thì Linh mục và các thừa tác viên phải đợi chấm dứt lời dẫn mới tiến ra bàn thờ.

[7] Về Bài Thương Khó, xin lưu ý vài điểm:

- Khi đọc Bài Thương Khó, không mang đèn và hương, không chào chúc và ghi dấu Thánh Giá trên sách. Phó tế, hoặc nếu không có Phó tế, Linh mục đọc Bài Thương Khó. Các thầy đọc sách cũng có thể đọc, nhưng nếu được, nên dành phần của Chúa Giêsu cho Linh mục.

- Trước khi hát Bài Thương Khó, các Phó tế xin Linh mục chúc lành, như trước khi đọc bài Tin Mừng. Những người khác không phải xin chúc lành.

- Sau Bài Thương Khó, có thể giảng vắn tắt. Cũng có thể giữ thinh lặng ít phút.

- Bộ Phụng tự và Kỷ luật các bí tích, Thông tư về việc Chuẩn bị và cử hành Đại Lễ Phục Sinh, số 33: “Bài Thương Khó chiếm một vị trí đặc biệt trong Thánh Lễ. Bài Thương Khó nên được hát hoặc đọc theo cách thức truyền thống, tức là gồm ba người đóng ba vai: Chúa Kitô, người kể, và dân chúng. Phó tế hoặc Linh mục đọc Bài Thương Khó. Người đọc sách cũng có thể đọc Bài Thương Khó, nhưng phần những lời của Chúa Kitô thì dành cho Linh mục.” Vai trò của Chúa Kitô là chỉ dành riêng cho Linh mục trong trường hợp hai người đọc kia là người đọc giáo dân. Quy tắc dành vai trò của Chúa Kitô cho Linh mục, khi đi cùng với các người đọc giáo dân, tuân theo một sự hợp lý phụng vụ nhất định, khi Linh mục thường đại diện cho Chúa Kitô trong vai trò thừa tác của mình (x. Edward McNamara, Linh mục giữ vai trò nào trong việc đọc Bài Thương Khó?).

- Khi có giáo dân tham gia đọc Bài Thương Khó cùng với Linh mục/Phó tế thì việc xướng câu kết “Đó là Lời Chúa” là của Linh mục/Phó tế (x. Edward McNamara, Có câu kết sau Bài Thương Khó không?).

- Quy chế tổng quát Sách lễ Rôma 2002, số 38: “Đối với những văn bản phải đọc rõ ràng và lớn tiếng, cho dù là do Linh mục, Phó tế, người đọc Sách Thánh, hoặc tất cả mọi người, thì phải liệu sao cho giọng đọc phù hợp với từng loại bản văn, tuỳ theo đó là bài đọc, lời nguyện, lời nhắn nhủ, lời tung hô, hoặc bài hát, đồng thời cũng phải phù hợp với hình thức cử hành và tính cách long trọng của buổi lễ. Ngoài ra, còn phải để ý đến tính chất của các ngôn ngữ khác nhau và bản sắc của mỗi dân tộc.” Văn bản này nhắc trước hết đến cung giọng, chứ không nhắc đến việc kèm theo lời đọc cử chỉ nét mặt hoặc điệu bộ khác. Điều này là phù hợp với tính nghiêm trang đứng đắn truyền thống của nghi lễ Rôma, và với bản chất thừa tác của các công việc phục vụ, như việc đọc sách chẳng hạn. Việc hát các bản văn, ít là vào các dịp lễ trọng, nhắc nhở chúng ta rằng đây không phải là bản văn bình thường, nhưng là Lời Chúa nói với chúng ta. Nó cũng giúp tăng sự chú ý nhiều vào Lời Chúa. Vì thế, việc đọc Bài Thương Khó vào Chúa nhật Lễ Lá và ngày thứ Sáu Tuần Thánh cho phép một số yếu tố kịch, trong khi không nói gì đến việc diễn xuất. Các người đọc hoặc người hát duy trì tính chất trang trọng truyền thống của nghi thức, và tránh điệu bộ nét mặt và cử chỉ bề ngoài (Edward McNamara, Việc đọc Bài Thương Khó có được diễn như kịch không?).

[8] Cách thức cử hành lời nguyện này như sau: [1] Lời mời gọi: xướng ý nguyện (dành cho Phó tế); [2] Thinh lặng giây lát để cầu nguyện: Phó tế có thể tuỳ nghi hướng dẫn dân chúng: “Xin quỳ xuống - Xin đứng lên,” hoặc đơn giản chỉ là thinh lặng để mọi người làm cho ý nguyện vừa nêu trở thành ý nguyện của mình và cầu nguyện theo cách riêng của mình; [3] Lời nguyện kết thúc cho từng ý nguyện: chủ tế đứng tại ghế chủ toạ hoặc tại bàn thờ để đọc lời nguyện.

[9] Uỷ ban Phụng tự - HĐGM.VN, Phụng vụ Tuần Thánh (2023): Tuỳ theo quyết định của Hội đồng Giám mục, có thể giữ thói quen phủ Thánh Giá và các ảnh tượng từ Chúa nhật V mùa Chay. Thánh Giá được phủ cho đến khi cử hành cuộc Thương khó của Chúa vào thứ Sáu Tuần Thánh, các ảnh tượng khác được phủ tới lúc bắt đầu Canh thức Phục sinh.

Câu hỏi: Ngày thứ Sáu Tuần Thánh, trong việc cử hành Sự Thương Khó của Chúa, nhìn chung, người ta chỉ sử dụng Thánh Giá (Crocifisso – Tượng Chịu Nạn). Trong khi đó, trong nghi thức mời gọi kính thờ thập giá (croce – Thánh Giá trơn). Thật vậy, ca tiền xướng (điệp ca – antifona) mở đầu cho việc tôn thờ thập giá là: “Lạy Chúa, chúng con tôn thờ thập giá của Chúa. Chúng con ngợi khen và tôn vinh sự phục sinh vinh hiển của Ngài. Từ cây gỗ giá, niềm vui đã đến cho toàn thể địa cầu.” Trong ngày này, một ý nghĩa nào đó, chúng ta đã tham dự trước vào sự Phục Sinh của Chúa Kitô. Vậy, TRONG VIỆC CỬ HÀNH CUỘC THƯƠNG KHÓ, CÓ ĐƯỢC SỬ DỤNG THÁNH GIÁ KHÔNG CÓ TƯỢNG CHÚA KITÔ CHỊU NẠN KHÔNG?

Trả lời: Cha Antonio Sorrentino, giáo sư Phụng vụ và Bí tích, đã trả lời như sau: Chúng ta đọc trong sách Cerimoniale dei vescovi (Lễ nghi Giám mục), số 1011, như sau: “Trong các ảnh tượng thánh, hình Thánh Giá quý báu và phát sinh sự sống phải chiếm chỗ quan trọng nhất, vì đó là biểu tượng của toàn bộ mầu nhiệm Vượt Qua. Đối với dân Kitô giáo, không có ảnh tượng nào quý giá và cổ kính hơn Thánh Giá. Vì, Thánh Giá là biểu hiện cuộc khổ nạn của Chúa Kitô cũng như việc Người toàn thắng sự chết, đồng thời theo lời các giáo phụ dạy, Thánh Giá cũng loan báo việc Người sẽ đến lần thứ hai trong vinh quang.” NGHI THỨC THỨ SÁU TUẦN THÁNH NÓI VỀ THẬP GIÁ (CROCE) CHỨ KHÔNG NÓI VỀ THÁNH GIÁ CÓ TƯỢNG CHỊU NẠN (CROCIFISSO) VÀ CHỈ ĐỀ CẬP ĐẾN VIỆC TÔN THỜ THẬP GIÁ (CROCE). Rõ ràng rằng, việc thờ phượng ảnh tượng của chúng ta thì luôn liên quan đến mầu nhiệm mà ảnh tượng đó có ý muốn bày tỏ và chủ thể chính của ảnh tượng đó. Trong trường hợp của chúng ta, dĩ nhiên, thập giá ám chỉ đến ơn cứu độ, là “lignum salutis – cây cứu độ”, đối nghịch với “legnum perditionis – cây diệt vong” của tội nguyên tổ. Và vì vậy, để dễ dàng chuyển từ dấu chỉ của ơn cứu độ đến chủ thể – Đấng cứu độ chúng ta, người ta đã tự ý (đặc biệt là cuối thời Trung cổ, khi nghệ thuật gotic và nền linh đạo của thánh Phanxicô Assisi muốn nhấn mạnh đến nhân tính đau khổ của Chúa Kitô) trình bày việc tôn thờ cho các tín hữu không còn là thập giá trơn nữa mà là chiêm ngắm nó bằng cách thêm vào Tượng Chịu Nạn – Đấng mà trên cây thập giá đã trao ban chính mình làm lễ tế dâng lên Chúa Cha vì ơn cứu độ của chúng ta. Hiện nay, trong sự trung thành với nghi thức, chúng ta nên diễn tả việc tôn thờ thập giá trơn (nuda croce). Nhưng người giáo dân lại thích nhìn, tôn thờ và hôn Thánh Giá (Crocifisso) hơn là dấu chỉ cứu độ của thập giá. Dường như đây không phải là một sự đầu hàng trước lòng đạo đức, nhưng là một đòi hỏi của giác quan trực tiếp nhất của các tín hữu, họ sẵn sàng chuyển từ dấu chỉ được ám chỉ (segno significante) sang ý nghĩa (significato) của nó.

Câu hỏi: Vấn đề đặt ra là: chúng ta tôn thờ (adoriamo) hay tôn kính (veneriamo) thập giá?

Trả lời: Cha Antonio Sorrentino, giáo sư Phụng vụ và Bí tích, trong cuốn Liturgia in Frammenti, trang 178, trả lời như sau: Trong việc cử hành của thứ Sáu Tuần Thánh, linh mục vén mở dần dần thập giá hay Thánh Giá trơn (croce nuda) và trưng bày cho giáo dân tôn kính như dấu chỉ và công cụ của Ơn Cứu Độ, linh mục hát: “Đây là cây gỗ giá nơi đã treo Chúa Kitô – Đấng Cứu Độ trần gian, Ta hãy đến bái thờ (venite, adoriamo).” Chúng ta tôn kính thập giá, nhưng chúng ta tôn thờ Chúa Kitô chịu đóng đinh và Đấng Cứu Độ. Chúng ta không tôn thờ một đồ vật, mà chúng ta tôn kính dấu chỉ và công cụ nhờ đó Chúa Kitô đã trao ban chính mình vì Ơn Cứu Độ của chúng ta. “Adoramus te, Christe, et benedicimus tibi quia per sanctam crucem tuam redemisti mundum – Lạy Chúa Kitô, chúng con thờ lạy và ngợi khen Chúa vì Chúa đã dùng thập giá mà cứu chuộc thế gian.” Để giúp ích cho đức tin của người tín hữu và không đơn thuần phó mặc họ bởi các dấu chỉ, người ta chuyển từ dấu chỉ (segno) sang Ngôi Vị (persona) và đã đặt tượng Chúa Chịu Nạn lên cây thập giá. Đàng khác, Đấng Chịu Đóng Đinh không bị cô lập, nhưng đã hướng tới kết quả cuối cùng của sự đóng đinh. Không có sự phân tách giữ sự đóng đinh và phục sinh. Chỉ riêng thập giá hay chỉ riêng Đấng Phục Sinh bị tách khỏi thập giá là những dấu chỉ không trọn vẹn, chưa hoàn thành. “Sự đóng đinh và phục sinh thì không thể tách rời nhau, chúng như hai mặt của mầu nhiệm vượt qua duy nhất, trong đó người tôi tớ được tôn làm Chúa” (Balthasar, Thần học về ba ngày) (Phaolô Hồ Văn Nam, C.Ss.R. chuyển ngữ từ Antonio Sorrentino, Liturgia in Frammenti, Risposte a 500 questiti liturgici (Salerno: NXB. Dottrinari, 2022), 176-177).

Câu hỏi: Vào thứ Sáu Tuần Thánh, cử hành nghi thức long trọng kính thờ Thánh giá với cây Thánh giá KHÔNG CÓ tượng Chúa chịu nạn hay với cây Thánh giá CÓ tượng Chúa chịu nạn?

Cha Giuse Phạm Đình Ái, S.S.S. trả lời: Phần cử hành này của phụng vụ thứ Sáu Tuần Thánh (x. Sách lễ Rôma [2002], “Thứ Sáu Tuần Thánh”, số 15-20) được gọi là “Kính thờ Thánh giá” hoặc “Suy tôn Thánh giá” với bản văn của nghi thức nói rằng thừa tác viên cầm Thánh giá, nâng Thánh giá lên cao và xướng: “Đây là cây Thánh giá, nơi [đã] treo Đấng Cứu Độ trần gian.” Như vậy, ngôn ngữ trong Sách lễ Rôma hôm nay dường như ám chỉ một cây Thánh giá hơn là Thánh giá với tượng chịu nạn mà không chỉ rõ như trường hợp cây Thánh giá bàn thờ: “…trên bàn thờ hay gần bàn thờ phải đặt Thánh giá, có tượng Chúa Kitô chịu đóng đinh” (QCSL, số 117); “Thánh giá có tượng Chúa Kitô chịu đóng đinh đã cầm đi rước, có thể dựng bên cạnh bàn thờ để làm Thánh giá tại bàn thờ…” (QCSL, số 122). Hơn nữa, trong hình thức thứ nhất để suy tôn Thánh giá, bản văn phụng vụ viết rằng “linh mục mở khăn phủ/che cánh phải Thánh giá” chứ không nói cánh tay phải của Chúa Kitô (x. Sách lễ Rôma [2002], “Thứ Sáu Tuần Thánh”, số 15).

Mặc dầu vậy, thực hành phổ biến hơn của truyền thống lại là Kính thờ Thánh giá trong phụng vụ thứ Sáu Tuần Thánh với cây Thánh giá có tượng Chúa Kitô chịu nạn trên đó như chúng ta có thể dễ dàng biết đến qua hình ảnh buổi cử hành phụng vụ của các Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Biển Đức XVI và Phanxicô. Bởi vậy, hai tác giả André Mutel và Peter Freeman khuyên nên chuẩn bị cây Thánh giá bằng gỗ với tượng chịu nạn (portant la figure du Crucifié) và cao độ 90-160cm (André Mutel et Peter Freeman, Cérémonial de la sainte Messe à l'usage ordinaire des paroisses: suivant le missel romain de 2002 et la pratique léguée du rit romain, 2nd ed. (Perpignan: Editions Artège, 2012), 280). Tác giả Peter Elliott cũng ủng hộ thực hành này, tức là khuyên nên sử dụng cây Thánh giá với tượng chịu nạn (Crucifix) để các tín hữu có thể hôn chân Chúa (x. Peter Elliott, Ceremonies of the Modern Roman Rite, số 222, 236-237).

[10] x. Sách lễ Rôma 2002 – Cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa (ấn bản mẫu thứ ba, 2002), số 15: “Phó tế và các thừa tác viên, hay một thừa tác viên thích hợp, đi vào phòng áo, sau đó cùng với hai thừa tác viên cầm nến cháy, kiệu Thánh Giá có phủ khăn TÍM tiến vào giữa cung thánh.” Thực hành dùng khăn phủ Thánh Giá màu đỏ tại Rôma có thể là một tập tục đặc biệt của phụng vụ dành cho Đức Thánh Cha, cũng giống như truyền thống lễ phục màu đỏ được sử dụng cho Thánh Lễ an táng của một Đức Thánh Cha. Vì thế, [1] Khăn phủ Thánh Giá sử dụng trong nghi thức kính thờ Thánh Giá là MÀU TÍM chứ không phải màu đỏ vì chúng ta phải ưu tiên tuân theo chỉ dẫn của Sách lễ Rôma 2002 [ấn bản mẫu thứ ba, 2002] xét như là sách phụng vụ được Đức Thánh Cha ban hành; [2] Còn đối với các Thánh Giá trong nhà thờ, sau Thánh Lễ Tiệc Ly, có thể được phủ bằng khăn tím hoặc đỏ, trừ phi đã được phủ khăn vào thứ Bảy trước Chúa nhật V mùa Chay. Tuy nhiên, để tạo ra sự đồng bộ về màu sắc với khăn phủ Thánh Giá dùng trong nghi thức kính thờ Thánh Giá, chúng ta cũng nên chọn khăn tím để che phủ các Thánh Giá khác trong nhà thờ (x. Uỷ ban Phụng tự - HĐGM.VN, Phụng vụ Tuần Thánh (2023); Edward McNamara, Khăn che Thánh Giá là màu gì?; Phạm Đình Ái, Màu sắc của khăn che Thánh Giá trong phụng vụ thứ Sáu Tuần Thánh).

[11] Sách lễ Rôma không đề cập đến việc HÔN CHÂN CHÚA.

[12] Sách lễ Rôma không đề cập đến việc HÔN CHÂN CHÚA.

[13] Thông tư về việc Chuẩn bị và cử hành Đại Lễ Phục Sinh của Bộ Phụng tự và Kỷ luật các bí tích, số 70: “Sau khi cho rước lễ xong, mang Mình Thánh Chúa đựng trong bình thánh đến nơi đã dọn sẵn ở bên ngoài nhà thờ.” Sách lễ Rôma 2002 – Thứ Sáu Tuần Thánh, số 29: “Cho rước Mình Thánh xong, Phó tế hoặc một thừa tác viên thích hợp đưa bình đựng Mình Thánh vào chỗ dọn sẵn ngoài nhà thờ, hoặc tuỳ hoàn cảnh, đưa đặt vào Nhà Tạm.” Như thế, Mình Thánh Chúa còn lại được đưa đến nơi đã dọn sẵn trong phòng áo/phòng thánh chứ không đặt vào Nhà Tạm [Nhà Tạm lưu giữ Mình Thánh vào đêm thứ Năm Tuần Thánh hoặc Nhà Tạm chính của nhà thờ]. Chỉ đặt Mình Thánh vào Nhà Tạm khi hoàn cảnh thật sự đòi buộc.

[14] Ai đã tham dự nghi thức phụng vụ trọng thể ban chiều này thì không phải đọc giờ kinh Chiều (x. Sách lễ Rôma 2002 – Cử hành Cuộc Thương Khó của Chúa, số 34; Văn kiện trình bày và quy định các giờ kinh phụng vụ, số 209).

[15] Uỷ ban Phụng tự - HĐGM.VN, Phụng vụ Tuần Thánh (2023): Thánh Giá được phủ cho đến khi cử hành cuộc Thương khó của Chúa vào thứ Sáu Tuần Thánh, các ảnh tượng khác được phủ tới lúc bắt đầu Canh thức Phục sinh.

[16] Theo Enchiridion Indulgentiarum (Liberia Editrice Vaticana, 1999), số 513: khi tín hữu đi Đàng Thánh Giá sốt sắng thì sẽ được hưởng một ơn toàn xá (đại xá) với các điều kiện thông thường là quyết tâm không dính bén tội lỗi, xưng tội, rước lễ, cầu nguyện theo ý Đức Giáo hoàng (qua việc đọc 1 kinh Lạy Cha, 1 kinh Kính Mừng). Mỗi ngày chỉ hưởng một ơn toàn xá mà thôi.

[17] Khi đi Đàng Tháng Giá, sử dụng Thánh Giá không có tượng chịu nạn.